Yumurtalık kisti semptomları, Yumurtalık kistleri çoğu kez herhangi bir belirti oluşturmazlar. Bununla birlikte, kist büyüdükçe belirtiler ortaya çıkabilir. Belirtiler aşağıdakileri içerebilir:
- Karın şişkinliği veya şişme
- Ağrılı barsak hareketleri
- Menstrüel siklüs öncesi veya sırasında pelvik ağrı
- Ağrılı cinsel ilişki
- Bel ağrısı veya bel ağrısı
- Göğüslerde hassasiyet
- Mide bulantısı ve kusma
Bir yumurtalık kistinin acil tıbbi yardım gerektiren şiddetli semptomları şunları içerir:
- Şiddetli veya keskin pelvik ağrı
- ateş
- Baygınlık veya baş dönmesi
- Hızlı nefes alma
Bu belirtiler, rüptüre bir kist veya bir yumurtalık dönmesini (torsiyon) gösterebilir. Her iki komplikasyon erken tedavi edilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir.
Önemli Noktalar
- Üreme çağındaki kadınların çoğunda yumurtalıklarında en az bir kist görülebilir ve çoğu ağrısız olup hiçbir belirtiye neden olmaz ve rutin bir pelvik muayene sırasında keşfedilir.
- Yumurtalık kistinin belirtileri bulantı, kusma, şişkinlik, ağrılı barsak hareketleri ve ilişki sırasında ağrı olabilir.
- Nadiren de olsa, bir yumurtalık kisti ciddi sorunlara neden olabilir, bu yüzden doktorunuz tarafından kontrol edilmesi önerilir.
Tanı
Kist tanısını doğrulamak için vajinal yolla veya karından ultrasonografi yapılarak kistin tipi ve kötü huylu olup olmadığı değerlendirilebilir. Nadiren bilgisayarlı tomografi, MR gibi ek görüntüleme teknikleri ile ileri inceleme gerekebilir. Kistin tipinin belirlenmesine yönelik olarak tümör belirteçleri adı verilen kan incelemelerinin yapılması gerekebilir. Yumurtalık kistlerinin çoğu iyi huyludur. Bu tümör belirteçlerinden bir tanesi CA-125 dir. Ailede yumurtalık kanseri öyküsü olanlarda, menopoz sonrası gelişen kistlerde veya kanser şüphesi olan durumlarda kanda CA-125 adlı tümör markerin seviyesine bakılabilir. Tanı koymak veya kitlenin kötü huylu olup olmadığının belirlenmesi için gerekirse laparaskopi de yapılabilir.
Belirtiler
Yumurtalık kistleri çoğu zaman belirti vermezler. Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri veya birkaçı bir arada görülebilir.
Adet düzensizliği, lekelenme veya adet görememe
Ağrılı adet görme ve zaman içinde ağrı şiddetinin artması
Kasıklarda ağrı
Karında dolgunluk ve basınç hissi
İlişki esnasında ağrı
Büyük boyutlu kistlerde ele kitle gelmesi veya karında şişme
Göğüslerde dolgunluk
İdrar ve barsak şikayetleri
Kilo alma
Bulantı, kusma
Tüylenmede artış
İnfertilite (Kısırlık)
Kist torsiyonu (boğulması) belirtileri
Ani şiddetli keskin ağrı hissedilmesi kist rüptürü (yırtılması) belirtisi olabilir
YUMURTALIK KİSTLERİ TİPLERİ
Fonksiyonel (İşlevsel) Kistler
Fonksiyonel kistler folikülün büyümeye devam etmesiyle (folikül kisti) veya yumurtlama sonrası oluşan cismin gerilememesiyle (korpus luteum kisti) olarak ortaya çıkarlar ve üreme çağında en sık görülen kistlerdir.
Folikül Kistleri
Ureme çağında en sık rastlanan kist tipidir. Gelişen yumurta hücresinin çatlamaması ve büyümeye devam etmesi ile oluşur. Gergin ve içinde berrak sıvı içeren kistlerdir. çoğunun çapı 4 santimetrenin altındadır ve genellikle belirti vermezler. Folikül kistleri doğum kontrol haplarının yardımıyla veya kendiliğinden 1-3 adet döngüsü sonrasında kaybolurlar. Tedaviye rağmen küçülmeyen ya da büyüme gösteren kistler için ameliyat gerekli olabilir. Ameliyat esnasında yumurtalığa zarar vermeden sadece kist çıkartılır.
Korpus Luteum Kistleri
Yumurtlama sonrasında normal olarak oluşan sarı cismin (korpus Luteum) aşırı büyümesiyle veya bu yapının içine kanama olmasıyla ortaya çıkarlar. Bu kistler folikül kistlerine göre genelde daha ağrılı ve büyüktürler. Genelde folikül kistlerine göre kendiliğinden veya doğum kontrol ilaçları ile daha geç zamanda küçülürler. Hormon salgılanmasına devam ettiği için adet gecikmelerine neden olabilir. Nadiren kist içine kanama olup çok büyüyebilir, Kist patlayabilir veya torsiyone olabilir ve böyle komplikasyonlar varlığında cerrahi gerekebilir.
Endometrioma (çikolata Kisti)
Ağrılı adet görme ve bu ağrının zaman içinde artması, ilişki esnasında ağrı, infertilite (kısırlık) gibi şikayetlerle başvuran hastalarda endometriozis olasılığı akla gelmelidir. Uterusun (Rahmin) içini döşeyen endometriyum adı verilen dokunun hücrelerinin endometriyum dışı bir lokalizasyonda bulunmasına endometriozis denir. Yumurtalıklarda bulunan endometriyum dokusu kendi içine kanayıp içi koyu kahverengi, eskimiş kan dolu kistik oluşumlar meydana getirebilir. Bu kistik oluşuma endometriyoma denir. Kist içi çikolata kıvamında bir sıvı ile doludur ve bu nedenle aynı zamanda çikolata kisti olarak da adlandırılmaktadır. Endometriosis karın içi organlarını birbirlerine yapıştırabilir. Bu yapışıklıklar ağrı ve infertilite gibi belirtilere neden olabilir.
Dermoid Kist (Teratom)
20 yaşından küçüklerde en sık görülen tümördür. Dermoid kist %12 oranında her iki yumurtalıkta görülebilir. Karın ağrısı yapabilir. Torsiyone olup (kendi etrafında dönüp) akut karın tablosu adı verilen ve acil cerrahi gerektiren bir duruma neden olabilir. Dermoid kist tanısını koymak ultrasonografi ile nispeten belirgin görünümü nedeni ile kolaydır. çünkü kistin içi çeşitli vücut dokularıyla doludur. Dermoid kist cilt, kıl yapıları, kemik ve sinir hücreleri ve bazen diş dokusu bile içerebilir. Yumurtlama ile ilgili süreçlerden değil embriyonel dönemde meydana gelen olaylardan kaynaklanır. Dermoid kistler nadiren tiroid dokusuna ait dokular içerebilir ve hipertiroidi krizine neden olabilirler. Kistin patlaması ile dermoid kist içeriğinin batın içine yayılımı söz konusu olursa kimyasal peritonit denen karın içini örten zarın iltihabı meydana gelebilir. Bu durum oldukça ağır bir klinik tablodur. Kist tespit edildiğinde mümkünse laparaskopik yolla ve yumurtalıklara zarar vermeden alınmalıdır.
Kistadenom
Yumurtalık dokusunu dıştan saran yüzey tabakasından gelişen iyi huylu tümöral yapılardır.
Yumurtalık Kistleri Kanserleşir mi?
Yumurtalık kistlerinin çoğu iyi huyludur (yüzde 80-85). İleri yaşlarda ortaya çıkan, bilateral (iki taraflı), solid (katı), yapışık, düzensiz yüzeyli ve hızlı büyüme eğiliminde olan, birden fazla sayıda, içlerinde katı kısımlar bulunan, karın içinde sıvı birikmesine (asit) neden olan, belli bir süre sonunda kendiliğinden kaybolmayan veya büyüme gösteren, tümör markeri adı verilen bazı kan parametrelerinde yükselmelerle beraber olan kistik oluşumların kötü huylu olabilme ihtimalleri nedeniyle ameliyat edilmeleri önerilir. Şüphelenmemizde muayene ve ultrasonda elde edilen bulgular yardımcı olur.
Yumurtalık kistinin kanser olduğundan şüphelenilmesi durumunda ameliyat sırasında hızlı doku tanısı (Frozen) imkanı olan bir merkezde ve bu konuda deneyimli bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından gecikmeden ameliyat yapılması gerekir.
Yumurtalık Kistinin Torsiyonu ne demektir?
Kistin kendi etrafında dönerek kendi kan dolaşımını bozmasıyla ortaya çıkar. Kan dolaşımı bozulur ve dokular canlılığını yitirir. Bu oldukça ağrılı bir durumdur. Torsiyon riski özellikle çapı büyük kistlerde ve dermoid kistlerde daha fazladır. Bu durumda operasyon için erken davranılmalıdır. Ama çoğu zaman dokular canlılığını tamamen yitirdiği için torsiyone olan yumurtalığı korumak mümkün olmaz ve yumurtalığın cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
Yumurtalık Kistleri ne zaman ameliyat edilmeli?
1. 8 cm den büyük ise
2. Kitle solid (katı) veya semisolid ise (yarı katı)
3. Postmenopozal (menopoz sonrası) veya premenarş (ilk adetten önceki) kistler
4. 5 cm den büyük ve persiste eden (gözlem veya doğum kontrol hapları ile baskılanmaya rağmen devam ediyorsa) kist
5. Malin intibaını (kötü huylu veya kanser olma riski olan kist) veren kist
6. Hızlı büyüyor ise
7. Pelviste asit ve metastaz belirtileri varsa
8. Torsiyon durumunda
Yumurtalık Kistlerinde Başlıca Cerrahi Tedaviler Nelerdir?
Kistin boyutu, sonografik görüntüsü, iyi yada kötü huylu olma şüphesine göre cerrahi yöntem seçimi yapılır.
Laparaskopi
Kist küçük olup iyi huylu olarak göründü ise, sadece tanısal bir laparaskopi ya da ek olarak küçük bir operasyon gerekebilir. İnce özel cerrahi aletler kullanarak göbeğin hemen altında ve bir iki tane daha karında küçük insizyonlarla (kesilerle) ve bu insizyonlardan teleskopik sistemlerle batın içinin görüntülenmesine dayanır. Kistler bu yöntemle çıkarılabilir. Bu yöntem daha az ağrılı olup, hastanede yatış süreleri ve işe dönüş süreleri daha kısadır. Estetik olarak açık ameliyata (Laparatomiye) göre sonuçları daha iyidir.
Laparotomi
Büyük kistler için ve kötü huylu olma ihtimali olan kistlerin çıkarılması için kullanılan yöntemdir. Ameliyat esnasında kistle birlikte gerektiği zaman yumurtalığı da çıkarmak zorunlu olabilir.
Sağlıkla Kalın
Doç. Dr. Cemil KAYA
